Samorządy lokalne, działające w warunkach gospodarki rynkowej, cechującej się dużą dynamiką zmian i niepewnością, co do ich kierunków, muszą posiadać zdolność do wczesnego rozpoznawania zagrożeń, jak i dostrzegania pojawiających się szans. W takich warunkach istotnego znaczenia nabiera zarządzanie strategiczne, które – oparte na opracowywaniu, wdrażaniu i kontroli realizacji planów strategicznych – umożliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek terytorialnych do zmian zachodzących w otoczeniu. Na poziomie zarządzania lokalnego (gminnego), w obszarze polityki społecznej, podstawową rolę wśród tego typu planów pełni strategia rozwiązywania problemów społecznych.
W literaturze przedmiotu strategię definiuje się jako określenie głównych długofalowych celów oraz taka alokacja zasobów, które są konieczne do zrealizowania tych celów (A. Chandler, 1962r.). Ujęcie to ma charakter uniwersalny z uwagi na możliwość zastosowania go we wszystkich dziedzinach życia. Istota strategii sprowadza się tutaj do odpowiedzi na pytanie, co należy zrobić, by od stanu wyjściowego (obecnego) przejść do stanu pożądanego.
Obowiązek przygotowania i realizacji strategii rozwiązywania problemów społecznych wynika z zapisów ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, która określa przygotowanie jej jako zadanie własne gminy. Zgodnie z ustawą strategia winna zawierać następujące obszary:
- diagnozę sytuacji społecznej;
- prognozę zmian w zakresie objętym strategią;
- określenie: a) celów strategicznych projektowanych zmian, b) kierunków niezbędnych działań, c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, d) wskaźników realizacji działań.
Strategia pozwala na racjonalizację lokalnej polityki społecznej. Określa misję oraz wyznacza cele strategiczne i operacyjne, których wdrożenie powinno w znaczny sposób przyczynić się do rozwiązania wielu problemów społecznych oraz zminimalizować ich społeczne skutki. Dokument ten jest, zatem podstawą do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, które mają przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców, w szczególności tych, którzy są zagrożeni marginalizacją i wykluczeniem społecznym, i doprowadzić do integracji społecznej.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Michałowice na lata 2014 – 2020 stanowi w szczególności materiał wyjściowy do opracowania szczegółowych programów i projektów pomocy społecznej. Skuteczność wyznaczonych w niej działań pomocowych będzie zależała zarówno od posiadanych i pozyskanych przez gminę środków finansowych, jak i szerokiej, aktywnej oraz skoordynowanej współpracy przedstawicieli administracji samorządowej i partnerów społecznych, w tym organizacji pozarządowych.
Ma ona charakter średniookresowego dokumentu planistycznego, który został przygotowany na lata 2014-2020 i jest zgodny z założeniami odnoszącymi się do polityki społecznej dokumentów strategicznych przygotowanych na poziomie europejskim, ogólnopolskim i samorządowym a także umożliwia ubieganie się o środki zewnętrzne, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia jest dokumentem uspołecznionym. W pracach nad nim uczestniczyli przedstawiciele samorządu lokalnego, środowisk pomocy społecznej, rynku pracy, oświaty, kultury, ochrony zdrowia, przedstawiciele organizacji pozarządowych, kościoła oraz eksperci.
Na koniec należy stwierdzić, że jest ona narzędziem otwartym, podlegającym stałemu monitoringowi i ewaluacji zadań. Wprowadzenie procedur monitoringu i ewaluacji pozwoli na wprowadzenie zmian w realizacji poszczególnych celów i zadań w zależności od zmieniających się warunków i potrzeb społecznych.
